Recent kopte het FD dat warmtenetten in Nederland veel duurder zijn dan in Scandinavië en Duitsland. Wat in het stuk niet aan de orde kwam, is dat de meeste stadsverwarmingsnetten in ons land zogenaamde 3e-generatienetten zijn, terwijl ons moederbedrijf E.ON in Zweden en Duitsland al werkt met de innovatieve 5e-generatienetten. Bij Essent zijn we volop bezig met de introductie van 5e-generatienetten in Nederland. Die zijn flexibeler, kleinschaliger en goedkoper. In deze blog vertel ik daar graag meer over.

De meeste huizen in Nederland worden verwarmd met aardgas. Het is de bedoeling dat we in 2050 nauwelijks nog aardgas gebruiken in de ‘gebouwde omgeving’. Warmtenetten, ook wel stadsverwarming genoemd, zijn een belangrijk alternatief. Nu is zo’n 5% van alle woningen aangesloten op een warmtenet. Om de klimaatdoelen te halen, zal dat percentage moeten stijgen.

Ouderwetse netten

In Nederland zijn zogeheten 3e-generatiewarmtenetten nog altijd dominant. Dit zijn centraal gestookte, grootschalige netten die water tot een hoge temperatuur verwarmen. Vaak wordt aardgas of biomassa gebruikt om de warmte te produceren. Deze warmte gaat vervolgens via ondergrondse buizen naar woningen en gebouwen. Ondanks dat deze geïsoleerd zijn, gaat er bij het transport warmte verloren. Dat is zonde. Daarnaast is er zekerheid over de schaalgrootte nodig om de vaak grote investeringen in infrastructuur en productiecapaciteit terug te verdienen. Met alle verbeterde en nieuwe technieken van vandaag zijn dit ouderwetse netten, die op weinig draagvlak van consumenten kunnen rekenen, in de perceptie duur zijn en lang niet altijd duurzaam. Dat moet anders. Dat kán anders!

De ontwikkelingen van collectieve warmte- en koude-oplossingen staan niet stil. Op verschillende plekken in Europa hebben we inmiddels ervaring opgedaan met zogenaamde 5e-generatienetten. Deze lagetemperatuurnetten zijn flexibel, efficiënt, duurzaam en maken slim gebruik van lokale bronnen. Essent haalt deze technologie nu naar Nederland.

Een duurzaam, efficiënt en lokaal energiesysteem

In tegenstelling tot de bekende netten in Nederland werken deze 5e-generatienetten met lage temperaturen, decentrale bronnen en worden energiestromen slim aan elkaar gekoppeld en geoptimaliseerd. Er ontstaat een innovatief, duurzaam en lokaal energiesysteem dat toegesneden is op de lokale situatie en wensen van de klant. Doordat warmtepompen de warmte op lokaal niveau opwaarderen, hoef je niet hoger te verwarmen dan strikt noodzakelijk. Dit maakt het systeem energetisch efficiënt. Daarnaast is het systeem zeer flexibel. We kunnen lokaal en kleinschalig beginnen. Bijvoorbeeld met een kantoorgebouw, een kleine wijk of een wooncomplex. Door de modulaire opbouw is het aansluiten van nieuwe woningen en gebouwen vervolgens vrij eenvoudig. Bovendien gaat restwarmte die vrijkomt bij het koelen van huizen en gebouwen binnen dit systeem niet verloren, iets wat vaak wel het geval is in de huidige warmtenetten.

Wat ons ectogrid systeem verder uniek en efficiënt maakt is de digitale laag van het systeem. Hiermee kunnen we ook slimme koppelingen maken met bijvoorbeeld zonnepanelen en laadpalen en zo het lokale energiesysteem verder optimaliseren.

Werk aan de winkel voor nieuwe kabinet

Wij zien deze 5e-generatienetten als grote kans voor een duurzame, efficiënte en flexibele warmte- en koudevoorziening. En de resultaten bij verschillende internationale projecten zijn er naar. Een mooi voorbeeld is Medicon Village in Lund, Zweden. Met een van de eerste ectogrid-systemen werd daar een energiereductie van 78,5% behaald en een verlaging van de energierekening met maar liefst 20%.

Om de volledige potentie van dit type energiesysteem tot wasdom te laten komen, hebben we nog wel wat uitdagingen te slechten. Dat betekent werk aan de winkel voor het nieuwe kabinet. Uitgangspunt in de huidige wijkaanpak en de voorgestelde warmtewet zijn bijvoorbeeld grootschalige systemen die planmatig over de gebieden worden uitgerold. Maar de energietransitie vraagt juist om meer diversiteit, flexibiliteit en bottom-up initiatieven. Daarnaast moeten we het lokale energiesysteem meer integraal benaderen. Warmte én koude. We hebben het namelijk steeds over de warmtevraag, maar met betere isolatie en hetere zomers wordt ook koeling steeds belangrijker. Het is inefficiënt om een warmtenet aan te leggen en daarnaast elektriciteit slurpende airco’s te gebruiken. Eens te meer omdat warmte en koude elkaar kunnen balanceren.

Ook qua verduurzaming valt er nog het een en ander te winnen. De voorgestelde warmtewet vraagt weliswaar om een plan voor verduurzaming, maar houdt (gedeeltelijk) fossiele verbranding in nieuwe warmtenetten nog steeds in stand. Wij gaan voor een non-combustion oplossing. Oftewel: geen verbranding en dus ook geen omstreden biomassa.

De energietransitie in Nederland moet versnellen. Met oude technologie lukt dat niet. En dus is het tijd voor een nieuw energiesysteem dat past bij onze huidige maatschappij. Digitaal, lokaal, duurzaam en efficiënt.